CHAPITRE XIV

La cinquième planète était très curieuse. C’était la plus petite de toutes. Il y avait là juste assez de place pour loger un réverbère et un allumeur de réverbères. Le petit prince ne parvenait pas à s’expliquer à quoi pouvaient servir, quelque part dans le ciel, sur une planète sans maison, ni population, un réverbère et un allumeur de réverbères. Cependant il se dit en lui-même :

 

 

 

« Peut-être bien que cet homme est absurde. Cependant il est moins absurde que le roi, que le vaniteux, que le businessman et que le buveur. Au moins son travail a-t-il un sens. Quand il allume son réverbère, c’est comme s’il faisait naître une étoile de plus, ou une fleur. Quand il éteint son réverbère, ça endort la fleur ou l’étoile. C’est une occupation très jolie. C’est véritablement utile puisque c’est joli. »

 

Lorsqu’il aborda la planète il salua respectueusement l’allumeur :

 

– Bonjour. Pourquoi viens-tu d’éteindre ton réverbère ?

 

– C’est la consigne, répondit l’allumeur. Bonjour.

 

– Qu’est-ce que la consigne ?

 

– C’est d’éteindre mon réverbère. Bonsoir.

 

Et il le ralluma.

 

– Mais pourquoi viens-tu de le rallumer ?

 

– C’est la consigne, répondit l’allumeur.

 

– Je ne comprends pas, dit le petit prince.

 

– Il n’y a rien à comprendre, dit l’allumeur. La consigne c’est la consigne. Bonjour.

 

Et il éteignit son réverbère.

 

Puis il s’épongea le front avec un mouchoir à carreaux rouges.

 

– Je fais là un métier terrible. C’était raisonnable autrefois. J’éteignais le matin et j’allumais le soir. J’avais le reste du jour pour me reposer, et le reste de la nuit pour dormir…

 

– Et, depuis cette époque, la consigne a changé ?

 

– La consigne n’a pas changé, dit l’allumeur. C’est bien là le drame ! La planète d’année en année a tourné de plus en plus vite, et la consigne n’a pas changé !

 

– Alors ? dit le petit prince.

 

– Alors maintenant qu’elle fait un tour par minute, je n’ai plus une seconde de repos. J’allume et j’éteins une fois par minute !

 

– Ça c’est drôle ! Les jours chez toi durent une minute !

 

– Ce n’est pas drôle du tout, dit l’allumeur. Ça fait déjà un mois que nous parlons ensemble.

 

– Un mois ?

 

– Oui. Trente minutes. Trente jours ! Bonsoir.

 

Et il ralluma son réverbère.

 

Le petit prince le regarda et il aima cet allumeur qui était tellement fidèle à la consigne. Il se souvint des couchers de soleil que lui-même allait autrefois chercher, en tirant sa chaise. Il voulut aider son ami :

 

– Tu sais… je connais un moyen de te reposer quand tu voudras…

 

– Je veux toujours, dit l’allumeur.

 

Car on peut être, à la fois, fidèle et paresseux.

 

Le petit prince poursuivit :

 

– Ta planète est tellement petite que tu en fais le tour en trois enjambées. Tu n’as qu’à marcher assez lentement pour rester toujours au soleil. Quand tu voudras te reposer tu marcheras… et le jour durera aussi longtemps que tu voudras.

 

– Ça ne m’avance pas à grand’chose, dit l’allumeur. Ce que j’aime dans la vie, c’est dormir.

 

– Ce n’est pas de chance, dit le petit prince.

 

– Ce n’est pas de chance, dit l’allumeur. Bonjour.

 

Et il éteignit son réverbère.

 

« Celui-là, se dit le petit prince, tandis qu’il poursuivait plus loin son voyage, celui-là serait méprisé par tous les autres, par le roi, par le vaniteux, par le buveur, par le businessman. Cependant c’est le seul qui ne me paraisse pas ridicule. C’est, peut-être, parce qu’il s’occupe d’autre chose que de soi-même. »

 

Il eut un soupir de regret et se dit encore :

 

« Celui-là est le seul dont j’eusse pu faire mon ami. Mais sa planète est vraiment trop petite. Il n’y a pas de place pour deux… »

 

Ce que le petit prince n’osait pas s’avouer, c’est qu’il regrettait cette planète bénie à cause, surtout, des mille quatre cent quarante couchers de soleil par vingt-quatre heures !

فصل چهاردهم

سیاره پنجم بسيار عجيب بود. کوچکتر از همه ستاره ها‌ بود. در آنجا فقط برای يک فانوس و يک فانوس‌افروز جا بود. شازده کوچولو نمی‌توانست سر دربياورد که در نقطه‌ای از آسمان، در سياره‌ای که نه خانه‌ای در آن بود و نه ساکنی، فانوس و فانوس‌افروز به چه درد می‌خورد. با این حال، با خود گفت: 
- شايد اين مرد احمق باشد، ولی با این حال از پادشاه و خودپسند وتاجر و ميخواره احمق‌تر نيست. کار او حداقل یک معنايی دارد. وقتی فانوسش را روشن می‌کند مثل اين است که ستاره‌ای ديگر يا گلی به وجود می‌آورد. و وقتی فانوسش را خاموش می‌کند مثل اين است که آن گل يا آن ستاره را به خواب می‌برد. همين خود سرگرمی زيبايی است، و به راستی که مفيد هم هست، چون زيبا است. 
شازده کوچولو همينکه وارد آن سياره شد با احترام به فانوس‌افروز سلام کرد: 
- سلام، چرا فانوست را خاموش کردی؟ 
فانوس‌افروز جواب داد: سلام، دستور است. 
- دستور چيست؟ 
- دستور اين است که فانوسم را خاموش کنم. شب به خير. 
و باز فانوس را روشن کرد. 
- پس چرا باز روشن کردی؟ 
فانوس‌افروز جواب داد: دستور است. 
شازده کوچولو گفت: من نمی‌فهمم. 
فانوس‌افروز گفت: فهميدن ندارد. دستور دستور است. روز به خير! 
و باز فانوسش را خاموش کرد. 
سپس عرق پيشانی خود را با دستمالی که شکلهای چهارگوش قرمز داشت، خشک کرد: 
- من اينجا شغل بسيار بدی دارم. اين کار قبلا عاقلانه بود چون صبحها فانوس را خاموش می‌کردم و شبها روشن می‌کردم. بقیه روز را فرصت استراحت داشتم و در بقیه شب فرصت خوابيدن... 
- و از آن وقت به بعد دستور عوض شده است؟ 
فانوس‌افروز گفت: دستور عوض نشده و غصه من هم از همين است. سياره سال‌به‌سال بر سرعت گردش خود افزوده و دستور هم تغيير نکرده است. 
شازده کوچولو گفت: خوب؟ 
- هيچ. حالا که سياره در هر دقيقه يک‌بار به دور خود می‌گردد، من ديگر يک‌ ثانيه هم وقت استراحت ندارم. هر دقيقه يک‌بار فانوس را روشن و خاموش می‌کنم!

- خيلی عجيب است! يعنی در سياره تو روز يک دقيقه طول می‌کشد؟  فانوس‌افروز گفت:  - هيچ عجيب نيست. حالا يک ماه است که ما داريم با هم صحبت می‌کنيم.  - يک ماه؟  - بلی،‌ سی‌دقيقه، يعنی سی‌روز! شب به خير.  و دوباره فانوسش را روشن کرد.  شازده کوچولو به فانوس‌افروز نگاه کرد و از او که تا به اين اندازه به دستور وفادار بود، خوشش آمد. به ياد غروبهايی از خورشید افتاد که خودش قبلا با حرکت دادن صندليش تماشا می‌کرد. خواست تا کمکی به دوستش بکند:  - گوش کن... من راهی بلدم که تو هر وقت بخواهی می‌توانی استراحت کنی...  فانوس‌افروز گفت: البته که می‌خواهم.  چون آدم می‌تواند همزمان هم وفادار باشد و هم تنبل.  شازده کوچولو ادامه داد:  - ستاره تو آنقدر کوچک است که تو با سه قدم بلند می‌توانی دور آن را بگردی. پس کافی است قدری آهسته راه بروی تا هميشه در آفتاب بمانی. هر وقت می‌خواهی استراحت کنی، راه برو... آن وقت تا دلت بخواهد روز دراز خواهد شد.  فانوس‌افروز گفت: اين دردی از من دوا نمی‌کند. آنچه من در زندگی دوست دارم، خوابيدن است.  شازده کوچولو گفت: حيف! اين هم که نشد.  فانوس‌افروز گفت: بلی که نشد. روز به خير.  و فانوس خود را خاموش کرد.  وقتی شازده کوچولو به سفر خود ادامه می‌داد، در دل گفت که شايد اين مرد مورد تحقير و تمسخر آنهای ديگر يعنی پادشاه و خودپسند و ميخواره و تاجر قرار بگيرد،‌ با اين‌حال، او تنها کسی است که به نظر من مضحک نمی‌آيد. شايد علتش اين است که او به چيزی غير از خود مشغول است.  و آهی از حسرت کشيد و باز با خود گفت:  - اين مرد تنها کسی است که من می‌توانستم به دوستی خود برگزينم، ولی حيف که سیاره‌اش به راستی بسيار کوچک است و دو نفر در آن جا نمی‌گيرند.  چيزی که شازده کوچولو جرات نداشت پيش خود اقرار کند، اين بود که حسرت اين سياره فرخنده را می‌خورد، بخصوص از آن جهت که در بيست‌وچهار ساعت، هزار و چهارصدوچهل غروب خورشيد داشت.